Cồn Dã Viên là một hòn đảo nhỏ nằm giữa dòng sông Hương, phía tây nam của kinh thành Huế. Hòn đảo này được xem là một trong những yếu tố địa lý quan trọng trong thuật phong thuỷ, tạo nên thế “Tả Thanh Long – hữu Bạch Hổ” chầu hai bên kinh thành. Cồn Dã Viên có hình dạng thoi dài, hướng phía đông-tây theo hướng dòng chảy sông Hương tại khu vực này, nằm lệch về phía bờ nam dòng sông Hương, gần phường Đúc.
Khi xây dựng Kinh thành Phú Xuân vào đầu thế kỷ XIX, vua Gia Long cùng với các nhà quy hoạch, phong thuỷ thời đó đã chọn cồn Dã Viên làm yếu tố “Bạch Hổ” cho Kinh thành Phú Xuân, theo thuật phong thuỷ thời xưa. Tên chính thức của cồn Dã Viên mãi cho đến đời vua Tự Đức mới có. Tự Đức là một nhà vua có tâm hồn thi sỹ, lãng mạn trong những ông vua nhà Nguyễn. Ông đã phát hiện ra vẻ đẹp quyến rũ của hòn đảo nhỏ nằm trên sông Hương thơ mộng này, nên đã cho người xây dựng một khu vườn ngự ở đó và đặt tên là “Dữ Dã Viên”.
“Dữ Dã Viên” được mô tả là một khu vườn ngự đẹp và hoa lệ với lầu ngắm cảnh, đường dạo, bến thuyền, bãi tắm, trường bắn và luyện tập võ nghệ…, trong một không gian xanh với vô số loài cây – hoa quý hiếm của nhân gian được sưu tầm về. Tuy nhiên, sau khi vua Tự Đức qua đời năm 1883, triều đình nhà Nguyễn đã khủng hoảng và việc chăm sóc khu vườn ngự “Dữ Dã Viên” dần dần hoang phế. Sau này, người dân ở phường Đúc đã lên canh tác và định cư trên cồn.
Sau hàng chục năm, cồn Dã Viên không còn được biết đến như một khu vườn ngự hoa lệ mà chỉ là một cái tên đơn giản. Thế nhưng, cái tên “Dã Viên” vẫn được ghi nhớ và truyền tai nhau qua nhiều thế hệ người dân Huế. Vào những ngày cuối tuần hay ngày nghỉ lễ, nhiều người vẫn đến đây để tìm lại những cảm giác bình yên, thoải mái và tận hưởng không khí trong lành của một khu vườn xanh mát.
Ngày nay, trên cồn Dã Viên vẫn còn tồn tại một số di tích và công trình kiến trúc được xây dựng từ thời kỳ nhà Nguyễn như cầu Bạch Hổ – Dã Viên, nhà máy nước Dã Viên, và cũng có những kế hoạch để phục hồi và duy trì các công trình này. Bên cạnh đó, cồn Dã Viên cũng đang được quan tâm và bảo tồn bởi các cơ quan chức năng để trở thành một điểm đến du lịch và tham quan hấp dẫn.
Với lịch sử lâu đời và nhiều câu chuyện đằng sau, cồn Dã Viên trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa và con người Huế. Cái tên “Dã Viên” có thể chỉ là một cái tên đơn giản, nhưng trong lòng người dân Huế, đó là một biểu tượng của sự tinh tế, hoa lệ và đẹp đẽ.
