Vật chất – một khái niệm quen thuộc nhưng cũng không kém phần phức tạp, đặc biệt là khi được nghiên cứu và tìm hiểu trong lĩnh vực triết học. Đối với mỗi nhà triết học, họ đều có những quan điểm riêng biệt về vật chất, tạo nên những phân khúc sâu sắc và đa chiều trong lý thuyết triết học. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về một số quan điểm nổi bật liên quan đến vật chất trong triết học.
Vật chất là nguyên tử
Quan điểm “vật chất là nguyên tử” được đề xuất bởi những nhà triết học cổ đại Hy Lạp như Leucippus và Democritus. Theo họ, thế giới này hoàn toàn được cấu thành từ những hạt vật chất cơ bản mà họ gọi là “nguyên tử”. Những nguyên tử này không thể chia nhỏ hơn được và chúng tạo nên mọi sự vụ và hình thái trong vũ trụ.
Vật chất là nước
Quan điểm “vật chất là nước” được gắn liền với nhà triết học Thales. Thales là một trong những nhà triết học cổ đại Hy Lạp, nổi tiếng với quan điểm cho rằng “tất cả mọi thứ đều bắt nguồn từ nước”. Theo Thales, nước là nguyên tố cơ bản của thế giới, tạo nên mọi sự sống và sự vụ trong vũ trụ.
Ngôn ngữ là cái vỏ vật chất của tư duy
Đây là quan điểm của Karl Marx và Friedrich Engels, hai nhà triết học lý luận chủ nghĩa duy vật lịch sử. Họ khẳng định rằng tư duy không tồn tại độc lập mà phụ thuộc vào ngôn ngữ – một hình thức của vật chất. Theo họ, ngôn ngữ là cái vỏ vật chất mà qua đó tư duy diễn đạt và phát triển.
Vật chất trong triết học và các trạng thái của vật chất
Trong triết học, vật chất được hiểu là tất cả những gì tồn tại độc lập với ý thức và là cơ sở cho sự phát triển của ý thức. Vật chất không chỉ bao gồm những thứ chúng ta có thể nhìn thấy, chạm vào như cây cỏ, đá, nước, con người, mà còn bao gồm cả các hiện tượng, quy luật của tự nhiên, các hạt vi mô như nguyên tử, phân tử, hạt phân tử, e-lectron, proton, nơtron, quark…
Các trạng thái của vật chất, chúng ta thường biết đến 3 trạng thái phổ biến nhất: rắn, lỏng và khí. Tuy nhiên, vật chất còn tồn tại ở một số trạng thái khác như: plasma (một trạng thái ion hóa của vật chất, mà trong đó electron bị tách khỏi nguyên tử), Bose-Einstein condensate (trạng thái của vật chất ở nhiệt độ cực thấp), v.v. Trạng thái của vật chất phụ thuộc vào nhiệt độ và áp suất mà nó phải đối mặt.
Để minh họa cho sự phong phú và đa dạng của vật chất, ta có thể lấy ví dụ đơn giản như một viên đá. Khi nhiệt độ tăng lên, viên đá (trạng thái rắn) có thể chuyển sang trạng thái lỏng, và khi nhiệt độ càng tăng lên, nó có thể chuyển sang trạng thái khí. Điều này minh chứng rõ rằng vật chất luôn không ngừng biến đổi, vận động – điều này phù hợp với quan điểm “vận động là phương thức tồn tại của vật chất”.
Qua tất cả những quan điểm và ví dụ trên, chúng ta có thể thấy rằng, vật chất đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên thế giới xung quanh chúng ta và hiểu biết về nó có thể giúp chúng ta nắm bắt sự thật về thế giới này một cách chính xác hơn.
